1. Làng Đầm – Nơi hồn quê hòa quyện trong từng gói bánh chưng

Làng Đầm thuộc phường Liêm Tuyền (thuộc tỉnh Ninh Bình mới), cách Hà Nội khoảng 50km về phía Nam. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với cảnh quan làng quê yên bình mà còn được biết đến như cái nôi của nghề làm bánh chưng truyền thống. 

Truyền thống làm bánh chưng làng Đầm đã có từ hàng trăm năm trước, được truyền lại qua nhiều thế hệ với tình yêu và sự tôn trọng đặc biệt. Dạo bước trên những con đường đất quen thuộc, du khách dễ dàng bắt gặp khói bếp bốc lên từ các gia đình đang say sưa với công việc gói bánh. 

Những người thợ nơi đây không chỉ coi việc làm bánh là nghề sinh sống mà còn như một sứ mệnh gìn giữ văn hóa dân tộc. Mỗi dịp Tết đến, cả làng lại nhộn nhịp với tiếng cười nói, tiếng dao thái thịt và mùi thơm đặc trưng của bánh chưng tỏa khắp không gian.

Bánh chưng làng Đầm nổi tiếng tại xã Liêm Cần ( thuộc Hà Nam cũ) ( Nguồn: Ảnh sưu tầm)

2. Hương vị đậm đà, khó quên của bánh chưng làng Đầm 

Điều làm nên sự khác biệt của bánh chưng làng Đầm chính là hương vị đặc trưng mà bất kỳ ai từng thưởng thức đều khó lòng quên được. Lớp nếp bên ngoài mềm dẻo, thấm đẫm vị ngọt tự nhiên hòa quyện cùng màu xanh đậm của lá dong. 

Bên trong, đậu xanh được tán nhuyễn mịn, không quá khô cũng không quá ướt, tạo nên độ béo ngậy vừa phải. Miếng thịt heo ba chỉ được ướp gia vị kỹ lưỡng, thấm đều muối và tiêu, khi cắn vào vẫn giữ được độ mềm và thơm đặc trưng

Bánh chưng làng Đầm mang hương vị thơm ngon đặc trưng rất riêng (Nguồn: Ảnh sưu tầm)

Một điều thú vị là bánh chưng làng Đầm có hậu vị ngọt thanh rất riêng, khác hẳn với bánh chưng ở những vùng khác. Người dân địa phương cho biết, bí quyết tạo nên hương vị này nằm ở chất lượng nước và cách thức chế biến độc đáo được giữ kín qua nhiều đời. 

Khi thưởng thức, thực khách thường cảm nhận được sự hài hòa giữa các nguyên liệu, không bị lấn át bởi vị nào mà tất cả đều hòa quyện một cách tinh tế.

3. Hành trình tạo nên chiếc bánh chưng làng Đầm đặc sắc

3.1. Chuẩn bị nguyên liệu tinh túy

Quy trình tạo ra những chiếc bánh chưng làng Đầm chất lượng bắt đầu từ công đoạn tuyển chọn nguyên liệu vô cùng khắt khe. Gạo nếp được lựa chọn từ những cánh đồng xung quanh làng, hạt to đều, không bị sâu mọt và có độ dẻo cao. Trước khi sử dụng, gạo nếp phải được vo sạch, ngâm trong nước từ 6-8 tiếng để đạt độ mềm cần thiết.

Đậu xanh sử dụng làm bánh đều là loại đậu xanh cà mau, hạt to, vỏ mỏng và có vị ngọt tự nhiên. Sau khi lột vỏ, đậu xanh được ngâm nước khoảng 4-5 tiếng rồi hấp chín, tán nhuyễn và nêm nếm gia vị phù hợp. 

Thịt heo ba chỉ tươi ngon được cắt thành những miếng vừa ăn, ướp với muối, tiêu, nước mắm và hành khô trong ít nhất 2 tiếng để thấm đều gia vị. Lá dong phải tươi xanh, không bị rách hoặc có mùi lạ, được rửa sạch và phơi ráo nước trước khi sử dụng.

3.2. Kỹ thuật gói bánh bằng tay không dùng khuôn

Nghệ thuật gói bánh chưng làng Đầm được thực hiện hoàn toàn bằng tay mà không cần đến khuôn đúc, tạo nên những chiếc bánh có hình dạng vuông vắn đặc trưng. Người thợ lành nghề có thể gói một chiếc bánh chỉ trong vòng 3-4 phút với sự khéo léo đáng kinh ngạc. 

Đầu tiên, lá dong được trải ra thành hình vuông, sau đó đặt một lớp nếp mỏng ở giữa, tiếp theo là lớp đậu xanh đã được nặn thành hình chữ nhật. Miếng thịt ba chỉ được đặt chính giữa lớp đậu xanh, rồi phủ thêm một lớp đậu xanh nữa và cuối cùng là lớp nếp bên trên. 

Chiếc bánh chưng làng Đầm được gói thủ công mà không cần dùng khuôn (Nguồn: Ảnh sưu tầm)

Toàn bộ nguyên liệu được bao bọc cẩn thận bằng lá dong, gập các cạnh theo thứ tự nhất định để tạo thành hình vuông hoàn hảo. Chiếc bánh chưng làng Đầm sau đó được buộc chặt bằng lạt tre, đảm bảo không bị tản ra trong quá trình nấu chín. Kỹ thuật này đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm lâu năm, vì vậy những người thợ giỏi thường được kính trọng và truyền dạy nghề cho thế hệ trẻ.

3.3. Bí quyết luộc bánh bằng nước mưa

Điều đặc biệt nhất trong quy trình chế biến bánh chưng làng Đầm chính là việc sử dụng nước mưa để luộc bánh. Người dân nơi đây tin rằng nước mưa có độ mềm tự nhiên, không chứa tạp chất như nước giếng hay nước máy, giúp bánh chín đều và có hương vị thơm ngon hơn. 

Nước mưa được thu gom vào những mùa mưa lớn trong năm, lọc sạch và bảo quản trong các thùng sạch để sử dụng dần. Quá trình luộc bánh diễn ra từ 10-12 tiếng đồng hồ liên tục, với lửa vừa phải để đảm bảo bánh chín đều từ trong ra ngoài. 

Người dân làng Đầm sử dụng nước mưa để luộc bánh (Nguồn: Ảnh sưu tầm)

Bên cạnh việc luộc bánh chưng bằng nước mưa, nồi luộc bánh phải là là nồi tôn. Trong suốt quá trình này, người dân phải thường xuyên kiểm tra mực nước, đảm bảo bánh luôn được ngập hoàn toàn. Nhiệt độ nước được duy trì ở mức sôi nhẹ, tạo ra những bong bóng nhỏ đều đặn mà không quá mạnh để tránh làm rách lá gói.

4. Địa chỉ mua bánh chưng làng Đầm chính gốc

Muốn thưởng thức bánh chưng làng Đầm đúng chuẩn hương vị truyền thống, cách tốt nhất là ghé thăm tận nơi – xã Liêm Cần, tỉnh Ninh Bình. Du khách có thể đi xe máy hoặc ô tô từ Hà Nội theo quốc lộ 1A, rẽ vào đường tỉnh lộ 477 và đi khoảng 5km nữa sẽ đến làng Đầm. Tại đây, hầu hết các gia đình đều có truyền thống làm bánh chưng, du khách có thể ghé thăm bất kỳ nhà nào và được chào đón nồng nhiệt.

Bạn có thể mua trực tiếp bánh chưng truyền thống tại làng Đầm (Nguồn: Ảnh sưu tầm)

Tại làng Đầm, có nhiều gia đình đã có hơn nhiều năm kinh nghiệm làm bánh chưng và được người dân địa phương đánh giá cao về chất lượng. Du khách không chỉ được mua bánh chưng tươi ngon mà còn có cơ hội tìm hiểu về quy trình sản xuất, thậm chí tham gia trải nghiệm gói bánh cùng gia chủ.

Sau khi dành thời gian khám phá ẩm thực, du khách cũng có thể ghé thăm Sun World Ha Nam - công viên với chủ đề múa rối nước đầu tiên tại Việt Nam để tận hưởng không gian giải trí vừa hiện đại vừa truyền thống. Công viên nước hiện đại với tổ hợp trò chơi hấp dẫn dành cho mọi lứa tuổi, cách làng Đầm khoảng 8km, chỉ mất 15 - 20 phút di chuyển từ làng Đầm bằng ô tô hoặc xe máy. 

Trải nghiệm vô vàn trò chơi hấp dẫn tại Sun World Ha Nam (Nguồn: Ảnh sưu tầm)

Ngoài việc mua trực tiếp tại làng, bánh chưng làng Đầm cũng được phân phối qua một số cửa hàng đặc sản và siêu thị tại Phủ Lý và các khu vực lân cận. Với những người không có điều kiện đến trực tiếp, đây là cách dễ dàng nhất để cảm nhận hương vị bánh chưng đặc trưng của quê hương Ninh Bình ( Hà Nam cũ) .

5. Bánh chưng làng Đầm giá bao nhiêu?

Mức giá của bánh chưng làng Đầm dao động tùy theo kích thước, chất lượng và địa điểm mua. Khi mua trực tiếp tại làng Đầm, giá một chiếc bánh chưng cỡ trung bình (khoảng 800g-1kg) dao động từ 55.000 đến 70.000 đồng. Những chiếc bánh to hơn (1,2-1,5kg) có giá từ 80.000 đến 100.000 đồng, thích hợp cho gia đình đông người hoặc làm quà biếu.

Vào dịp gần Tết Nguyên đán, giá bánh chưng có xu hướng tăng khoảng 20-30% so với ngày thường do nhu cầu tăng cao và nguyên liệu đắt đỏ hơn. Nếu mua số lượng lớn (trên 20 chiếc), nhiều gia đình sẵn sàng giảm giá 5.000-10.000 đồng mỗi chiếc. 

Giá bánh chưng làng Đầm tương đối hợp lý (Nguồn: Ảnh sưu tầm)

6. Kinh nghiệm chọn mua và bảo quản bánh chưng

6.1. Cách nhận biết bánh chưng chất lượng

Để chọn được những chiếc bánh chưng làng Đầm thơm ngon hấp dẫn, du khách có thể dựa vào một số dấu hiệu bên ngoài. Trước tiên, quan sát lá gói bánh phải có màu xanh tự nhiên, không bị ố vàng hoặc có những vết đen lạ. Lá dong tươi thường có bề mặt láng mịn và khi chạm vào có cảm giác hơi ẩm, không khô cứng. Những chiếc bánh được buộc chặt, có hình dạng vuông vắn đều đặn thường được làm bởi người thợ có kinh nghiệm.

Ngoài ra, bánh chưng làng Đầm chất lượng sẽ có độ đàn hồi nhất định khi ấn nhẹ, không quá cứng cũng không quá mềm. Mùi thơm đặc trưng của bánh chưng tốt là sự kết hợp giữa hương lá dong, nếp chín và một chút mùi thịt thơm. 

Nếu mua bánh đã cắt sẵn, hãy chú ý đến màu sắc bên trong: nếp có màu trắng ngà hoặc hơi vàng nhạt, đậu xanh có màu vàng đậm đều, thịt có màu nâu tự nhiên.

6.2. Bí quyết bảo quản bánh lâu mà vẫn giữ trọn hương vị

Bánh chưng làng Đầm có thể bảo quản được từ 5-7 ngày ở nhiệt độ thường nếu bảo quản đúng cách. Ngay sau khi mua về, nên để bánh ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao. 

Bạn không nên cất bánh trong túi nilon kín bởi điều này sẽ tạo môi trường ẩm ướt, dễ làm bánh bị ôi thiu. Thay vào đó, có thể bọc bánh bằng giấy báo hoặc khăn vải sạch, giúp hút ẩm và giữ bánh tươi lâu hơn.

Nếu muốn bảo quản lâu hơn, bánh chưng có thể được cất trong tủ lạnh ngăn mát ở nhiệt độ 4-6°C, thời gian bảo quản có thể kéo dài đến 10-15 ngày. Khi cần sử dụng, chỉ cần hâm nóng lại bằng lò vi sóng hoặc hấp cách thủy trong 3-5 phút. 

Cấp đông bánh chưng làng Đầm để có thể bảo quản được lâu hơn (Nguồn: Ảnh sưu tầm)

Một mẹo nhỏ để giữ bánh không bị khô khi hâm nóng là đặt một chén nước nhỏ bên cạnh trong lò vi sóng. Đối với những gia đình muốn trữ bánh chưng trong thời gian dài, có thể cắt bánh thành từng miếng nhỏ, bọc kỹ bằng màng bọc thực phẩm và cấp đông, thời gian bảo quản có thể lên đến 2-3 tháng.

Bánh chưng làng Đầm không chỉ đơn thuần là một món ăn truyền thống mà còn là biểu tượng văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Hương vị đặc trưng cùng quy trình chế biến tỉ mỉ đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của món bánh này. Hãy đến làng Đầm xã Liêm Cần, tỉnh Ninh Bình để trải nghiệm trọn vẹn hương quê và mang về những chiếc bánh chưng thơm ngon nhất!

• Chia sẻ: