1. Núi Non Nước: Di sản giữa lòng cố đô Ninh Bình
1.1. Núi Non Nước ở đâu?
Núi Non Nước tọa lạc tại Thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, ngay trung tâm thành phố Ninh Bình, nằm ở vị trí nổi bật nơi ngã ba sông Đáy và sông Vân, gần cầu Ninh Bình. Khách du lịch từ Hà Nội chỉ cần di chuyển khoảng 90 km là đã có thể đặt chân đến ngọn núi linh thiêng này, với nhiều lựa chọn phương tiện như tàu hỏa, ô tô hoặc xe khách.
Núi Non Nước tọa lạc tại Thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. (Nguồn: Sưu tầm)
Điểm làm nên nét riêng của Núi Non Nước Ninh Bình là sự hội tụ giữa chiều sâu lịch sử hàng ngàn năm, cảnh sắc thiên nhiên hài hòa và dấu ấn văn hóa đặc biệt. Đây còn được mệnh danh là "bảo tàng thơ đá" độc đáo của Việt Nam với hơn 40 bài thơ được khắc trực tiếp lên vách đá, tạo nên dấu ấn văn hóa rất riêng giữa trung tâm thành phố.
1.2. Nguồn gốc tên gọi và truyền thuyết gắn liền với Núi Non Nước
Trải qua hàng chục thế kỷ, núi Non Nước Ninh Bình đã mang nhiều tên gọi khác nhau, mỗi tên đều gắn liền với một giai đoạn lịch sử và câu chuyện riêng của vùng đất Cố đô. Vào thời vua Đinh Tiên Hoàng (thế kỷ X), ngọn núi được xem là bức bình phong trấn giữ kinh đô Hoa Lư, mang tên “Ngự Trấn Phòng Sơn”. Đến thời vua Lê Đại Hành, núi được đổi tên thành “Băng Sơn”, thể hiện sự vững chãi và trang nghiêm. Sang thời Trần, danh sĩ Trương Hán Siêu vì quá say mê cảnh sắc nơi đây nên đã đặt tên “Dục Thúy Sơn”, với ý nghĩa “chim trả tắm mình bên dòng nước”. Cái tên này được lưu truyền qua nhiều thế kỷ và trở thành danh xưng quen thuộc nhất của núi Non Nước.
Đến triều Nguyễn, khi vua Gia Long dời đô về Huế, vùng Hoa Lư được đổi tên thành “Thanh Hoa ngoại trấn”, và ngọn núi cũng được gọi là “Thanh Hoa ngoại trấn sơn”. Đến thời Minh Mạng (1821), nhà vua lại ban tên “Hộ Thành Sơn”, hàm ý ngọn núi có vai trò che chở, bảo vệ thành Ninh Bình.
1.3. Giá trị lịch sử, văn hóa của Núi Non Nước Ninh Bình
Núi Non Nước từng giữ vai trò là tuyến phòng thủ quan trọng ở cửa ngõ phía đông của cố đô Hoa Lư. Vị trí này giúp ngọn núi trở thành căn cứ quân sự dưới thời các triều đại lớn như Đinh, Lê, Trần, Nguyễn. Nơi đây ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử trọng đại, đặc biệt là thời điểm Dương Vân Nga trao áo long bào cho Lê Hoàn, mở ra triều đại Tiền Lê. Qua nhiều thời kỳ, Núi Non Nước Ninh Bình không chỉ là điểm tựa phòng ngự mà còn là nơi các bậc hiền tài ghé thăm, thưởng ngoạn cảnh đẹp và sáng tác thơ ca.
Bộ sưu tập thơ đá tại Núi Non Nước là di sản quý giá với nhiều tác phẩm của các bậc danh nhân như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Trương Hán Siêu. Trong đó, Trương Hán Siêu chính là người khởi xướng việc khắc thơ lên đá, mở đầu cho truyền thống văn chương gắn bó mật thiết với giá trị cảnh quan thiên nhiên nơi này.
2. Hướng dẫn di chuyển tới Núi Non Nước Ninh Bình tiện lợi
Đi từ Hà Nội đến Núi Non Nước Ninh Bình:
Từ Hà Nội, du khách có thể lựa chọn nhiều phương án di chuyển tới Núi Non Nước Ninh Bình. Tàu hỏa vẫn là lựa chọn phổ biến với tuyến từ Ga Hà Nội đến Ga Ninh Bình, thời gian từ 2 đến 2,5 giờ, giá vé trong khoảng 600.000 đến 243.000 VNĐ tùy loại ghế. Nếu đi ô tô cá nhân hoặc xe khách xuất phát từ bến Giáp Bát, Mỹ Đình, thời gian di chuyển kéo dài khoảng 2 đến 2,5 giờ, chi phí dao động từ 700.000 đến 250.000 VNĐ/người.
Tuyến đường cao tốc nối Hà Nội với Ninh Bình giúp tiết kiệm đáng kể thời gian di chuyển, thuận tiện cho những ai muốn chủ động kế hoạch tham quan Núi Non Nước.
Đi từ TP.HCM và các tỉnh phía Nam đến Ninh Bình:
Khách du lịch xuất phát từ TP.HCM và các tỉnh miền Nam thường lựa chọn bay đến sân bay Nội Bài hoặc sân bay Thọ Xuân (Thanh Hóa), sau đó tiếp tục di chuyển bằng tàu hỏa hoặc xe khách đến Ninh Bình. Tổng thời gian từ lúc máy bay hạ cánh đến lúc đặt chân đến Ninh Bình khoảng 4 đến 5 giờ.
Du khách từ các tỉnh miền Nam di chuyển bằng máy bay tới Ninh Bình. (Nguồn: Sưu tầm)
Ngoài ra, các hãng xe khách chất lượng cao cũng có tuyến đường từ Sài Gòn đến Ninh Bình, thời gian di chuyển khoảng 18 đến 20 giờ, dành cho những ai muốn có hành trình dài để ngắm cảnh dọc đường và tiết kiệm chi phí.
Di chuyển nội thành Ninh Bình tới khu vực núi:
Từ ga tàu hoặc bến xe Ninh Bình, du khách có thể dễ dàng di chuyển đến núi Non Nước. Các lựa chọn phổ biến gồm taxi, xe công nghệ hoặc thuê xe máy tự lái để chủ động khám phá các điểm du lịch lân cận. Khu vực chân núi Non Nước có bãi đỗ xe rộng rãi, an toàn, thuận tiện cho cả xe máy lẫn ô tô, giúp bạn dễ dàng bắt đầu hành trình khám phá thắng cảnh nổi tiếng ngay trung tâm thành phố Ninh Bình. Ngoài ra, xe buýt nội thành cũng là phương tiện tiện lợi và tiết kiệm cho du khách muốn trải nghiệm đời sống địa phương.
3. Khám phá Núi Non Nước Ninh Bình với loạt trải nghiệm thú vị năm 2025
Chuyến hành trình đến với Núi Non Nước Ninh Bình mang lại cơ hội trải nghiệm đa dạng, kết hợp hài hòa giữa khám phá văn hóa, tâm linh và thưởng thức cảnh đẹp.
3.1. Khám phá các công trình di tích nổi bật quanh Núi Non Nước
Chùa Non Nước nằm dưới chân núi, ngay bên dòng sông Đáy, là điểm đầu tiên mà du khách thường ghé thăm. Ngôi chùa cổ kính với kiến trúc cổ truyền, không gian yên tĩnh mang lại cảm giác bình an trước khi bắt đầu hành trình lên núi. Khoảng sân rộng với nhiều cây cối rợp bóng, tiếng chuông chùa ngân vang hòa cùng không khí thanh tịnh.
Đền thờ Trương Hán Siêu được dựng lên để tưởng nhớ danh sĩ nổi tiếng, người đã sáng lập truyền thống khắc thơ trên đá tại Núi Non Nước. Đây là di tích văn hóa cấp quốc gia, thu hút những người yêu thơ ca và lịch sử, nơi lưu giữ nhiều tư liệu giá trị về cuộc đời cũng như sự nghiệp của vị danh nhân này.
Đền thờ Trương Hán Siêu - người sáng lập truyền thống khắc thơ trên đá tại Núi Non Nước. (Nguồn: Sưu tầm)
Lầu Nghinh Phong tọa lạc trên đỉnh núi, là điểm dừng chân lý tưởng mà các tao nhân thời xưa từng tụ họp để ngắm cảnh và đàm đạo thơ văn. Từ lầu Nghinh Phong, khách du lịch có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh thành phố Ninh Bình, dòng sông Vân quanh co, cùng với cảnh sông Đáy quyện hòa, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động.
3.2. Chinh phục 72 bậc đá tới đỉnh ngắm toàn cảnh thành phố
Lối lên Núi Non Nước Ninh Bình gồm 72 bậc đá xếp nối nhau thành 5 cấp, mỗi cấp mang một ý nghĩa riêng. Đường lên núi phủ bóng cây xanh rợp mát, mang lại cảm giác dễ chịu cho du khách ngay cả những ngày nắng cao điểm. Âm thanh trong trẻo của tiếng chim hòa cùng không khí mát lành khiến hành trình thêm phần dễ chịu. Việc leo núi không quá vất vả, phù hợp cho nhiều lứa tuổi, thời gian chinh phục đỉnh núi kéo dài khoảng 15 đến 20 phút. Trên đường đi, khách tham quan có dịp bắt gặp những phiến đá khắc thơ, mỗi bài thơ chứa đựng câu chuyện về lịch sử, văn hóa và tâm tư của người xưa.
Từ đỉnh núi Non Nước, du khách sẽ được chiêm ngưỡng toàn cảnh Ninh Bình hiện đại xen lẫn nét cổ kính của vùng đất Cố đô. Dưới chân núi, dòng sông Vân uốn lượn mềm mại như dải lụa xanh ôm lấy thành phố, phản chiếu ánh nắng lấp lánh. Phía xa, núi Kỳ Lân và núi Cánh Diều hiện lên sừng sững, hòa cùng những dãy núi trùng điệp tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình, vừa hùng vĩ vừa nên thơ. Khoảnh khắc đứng giữa không gian gió lộng, phóng tầm mắt ra bốn phía, du khách sẽ cảm nhận rõ vẻ đẹp thanh bình mà đầy sức sống của vùng đất Cố đô Hoa Lư.
3.3. "Bảo tàng thơ đá" độc đáo giữa trời
Điểm tạo nên nét đặc trưng của Núi Non Nước Ninh Bình chính là bộ sưu tập thơ đá độc đáo duy nhất tại Việt Nam. Hơn 40 bài thơ Hán Nôm được khắc tỉ mỉ trên các tảng đá tự nhiên, dựng nên "bảo tàng thơ" ngoài trời đầy ấn tượng. Các tác phẩm thơ của những danh nhân như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Phạm Sư Mạnh, Lê Thánh Tông, Tản Đà hiện diện trong bộ sưu tập quý giá này.
Mỗi bài thơ khắc trên vách đá núi Non Nước Ninh Bình không chỉ là minh chứng cho tài năng thư pháp và cảm hứng nghệ thuật của người xưa, mà còn hòa quyện tinh tế với cảnh sắc thiên nhiên nơi đây. Những vần thơ ca ngợi non nước, con người và lịch sử đều chứa đựng triết lý sống sâu sắc, thể hiện tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc của các tao nhân mặc khách từng dừng chân.
4. Kinh nghiệm tham quan Núi Non Nước Ninh Bình 2025 cần biết
Để chuyến đi đến núi Non Nước Ninh Bình thêm trọn vẹn, du khách nên nắm rõ một số kinh nghiệm thực tế hữu ích.
Thời điểm lý tưởng để tham quan:
Khoảng thời gian đẹp nhất để khám phá núi Non Nước là mùa thu (tháng 9 – 11) và mùa xuân (tháng 2 – 4), khi tiết trời mát mẻ, ít mưa, cảnh vật trong lành và tràn đầy sức sống. Đây cũng là thời điểm lý tưởng để chiêm ngưỡng trọn vẹn vẻ đẹp giao hòa giữa sông Vân, núi đá và không gian thơ mộng quanh chân núi. Du khách nên tránh những ngày mưa lớn hoặc nắng gắt để hành trình leo núi và chụp ảnh được thuận lợi hơn. Thời điểm 7h – 9h sáng hoặc 16h – 18h chiều là “khung giờ vàng” để ngắm cảnh và ghi lại những bức ảnh đẹp với ánh sáng dịu nhẹ.
Trang phục và vật dụng cần chuẩn bị:
Vì phải leo 72 bậc đá, du khách nên mang giày thể thao hoặc giày leo núi để di chuyển dễ dàng. Trang phục nên gọn gàng, thoải mái, đồng thời đủ kín đáo để phù hợp với không gian linh thiêng của chùa Non Nước và các công trình tâm linh xung quanh. Bạn nên chuẩn bị mũ, ô, nước uống cá nhân, máy ảnh hoặc điện thoại để lưu giữ khoảnh khắc đáng nhớ. Khi vào khu vực chùa, hãy mặc áo dài tay, quần dài và hành xử trang nghiêm để thể hiện sự tôn kính.
Ứng xử tại khu vực tâm linh:
Khi vào khu vực chùa Non Nước hoặc đền Trương Hán Siêu, du khách nên đi lại nhẹ nhàng, nói khẽ và tránh gây ồn ào. Không tự ý chụp ảnh ở khu vực thờ tự, đặc biệt là trước bàn thờ, và hãy thể hiện sự kính trọng bằng cách cúi chào nhẹ khi đi qua tượng Phật hay gian thờ. Ngoài ra, nên tắt chuông điện thoại hoặc chuyển sang chế độ rung để giữ không gian trang nghiêm.
Kết hợp tham quan các điểm du lịch lân cận:
Sau khi khám phá núi Non Nước, bạn có thể kết hợp tham quan nhiều điểm nổi tiếng khác của Ninh Bình và vùng phụ cận. Cách trung tâm thành phố không xa là Hang Múa với 500 bậc đá dẫn lên đỉnh ngắm toàn cảnh Tam Cốc, hay Tam Cốc Bích Động, nơi được ví như “vịnh Hạ Long trên cạn” với khung cảnh sông nước hữu tình. Ngoài ra, vườn chim Thung Nham là điểm dừng chân hoàn hảo cho những ai yêu thiên nhiên. Còn nếu muốn mở rộng hành trình, du khách có thể ghé Sun World Ha Nam vui chơi giải trí hoặc chiêm bái chùa Tam Chúc – ngôi chùa lớn nhất Việt Nam, chỉ cách Ninh Bình hơn một giờ di chuyển.
Kết hợp đi thuyền ngắm cảnh tại vườn chim Thung Nham. (Nguồn: Sưu tầm)
Núi Non Nước Ninh Bình không chỉ là biểu tượng sơn thủy hữu tình giữa lòng thành phố mà còn là chứng nhân của hơn nghìn năm lịch sử vùng Cố đô. Từ những bậc đá rêu phong đến vách núi khắc thơ, từ dòng sông Vân lững lờ soi bóng đến tiếng chuông chùa vang vọng, tất cả hòa quyện tạo nên khung cảnh vừa thơ mộng vừa linh thiêng. Dù bạn đến để ngắm cảnh, tìm hiểu văn hóa hay đơn giản là tận hưởng chút bình yên giữa cuộc sống hiện đại, Núi Non Nước vẫn luôn mang đến cảm giác thanh tịnh và tự hào về một di sản sống động của đất và người Ninh Bình.
