1. Giới thiệu tổng quan về Đền Lảnh Giang
Ngôi đền nhỏ lâu đời tồn tại từ thời vua Hùng tọa lạc bên bờ sông Hồng. (Nguồn: Sưu tầm)
Đền Lảnh Giang (tên chữ: Lãnh Giang Linh Từ) tọa lạc tại phường Duy Tân, Ninh Bình (Hà Nam cũ), bên bờ sông Hồng. Ngôi đền mang trong mình lịch sử lâu đời cùng sức linh thiêng nổi tiếng, là nơi thờ ba vị tướng thời Hùng Vương đồng thời phối thờ Chử Đồng Tử cùng công chúa Tiên Dung - hai nhân vật lớn trong truyền thuyết dân tộc Việt Nam.
Di tích này hội tụ giá trị đặc sắc về lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật, văn hóa và tâm linh, được xếp hạng Di tích quốc gia từ năm 1996. Đền Lảnh Giang với tổng diện tích khoảng 3.000m² trở thành điểm nhấn tâm linh quan trọng của vùng đất Hà Nam (Ninh Bình), nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống quý báu qua nhiều thế kỷ.
2. Vị trí và hướng dẫn di chuyển đến Đền Lảnh Giang
Hành trình chinh phục Đền Lảnh Giang khá thuận tiện khi ngôi đền cách Hà Nội khoảng 60 km về phía Nam. Du khách xuất phát từ thủ đô có thể chọn tuyến đường theo Quốc lộ 1A (cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ) hoặc Quốc lộ 38, qua phường Phủ Lý rồi tiếp tục rẽ vào phường Duy Tân.
Sau khoảng 1 giờ đồng hồ di chuyển, du khách sẽ đến được đền Lảnh Giang theo chỉ dẫn đường bộ rõ ràng. Đền Lảnh Giang tọa lạc gần sát bờ hữu ngạn sông Hồng, tạo thuận lợi cho cả đường bộ và đường thủy. Vị trí đắc địa này khiến ngôi đền trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những ai muốn khám phá vẻ đẹp tâm linh vùng châu thổ Bắc Bộ.
3. Lịch sử và truyền thuyết Đền Lảnh Giang
Gian thờ Ông Hoàng Bảy, Quan Đệ Tam và Ông Hoàng Mười. (Nguồn: Sưu tầm)
Dấu ấn lịch sử của Đền Lảnh Giang bắt nguồn từ câu chuyện về ba vị tướng họ Phạm, con của Bát Hải Long Vương và Nàng Quý, được phong thần từ thời Hùng Vương thứ 18. Theo thần tích và truyền thuyết địa phương, các vị này đã có công lao giúp nước, khi mất đi được dân làng lập đền thờ làm thần chủ vùng sông nước.
Điểm đặc biệt khiến Đền Lảnh Giang nổi tiếng chính là việc phối thờ hai nhân vật Chử Đồng Tử và công chúa Tiên Dung. Ngôi đền còn là nơi hội tụ các lớp văn hóa tín ngưỡng đa dạng: từ thờ Thủy thần, tín ngưỡng thờ Mẫu, đến các sắc thái cung đình hóa qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau.
4. Kiến trúc đặc sắc của Đền Lảnh Giang
4.1. Cấu trúc tổng thể
Kiến trúc Đền Lảnh Giang thể hiện tinh hoa nghệ thuật xây dựng kiểu nội công ngoại quốc đặc trưng của Bắc Bộ. Ngôi đền gồm ba tòa nối tiếp với 14 gian lớn nhỏ: tiền tế, trung tế, hậu cung tạo nên bố cục mặt bằng hài hòa và uy nghi.
Điểm nhấn ấn tượng nhất chính là tòa Trung đường gồm 4 gian được làm theo kiểu chồng diêm hai tầng, với 8 mái cong mềm mại tạo vẻ bề thế và thiêng liêng. Cấu trúc này không chỉ đảm bảo tính thẩm mỹ mà còn phản ánh đẳng cấp kiến trúc truyền thống tinh tế của người xưa.
4.2. Nghệ thuật trang trí
Những chi tiết trong đền Lảnh Giang được chạm khắc tinh xảo. (Nguồn: Sưu tầm)
Hệ thống vì kèo vững chắc của Đền Lảnh Giang được chạm khắc tinh xảo với các đề tài tứ linh (Long, Ly, Quy, Phượng), hoa văn rồng, phượng, mây cuốn, lá hóa theo đúng tinh thần nghệ thuật cổ điển. Trên mái có bờ đại được đắp nổi lưỡng long chầu nguyệt cùng đỉnh mái có đầu đao uốn lượn đầy nghệ thuật.
Bước vào bên trong, du khách sẽ choáng ngợp trước nội thất trưng bày nhiều đại tự, hoành phi, câu đối được sơn son thếp vàng uy nghi. Gian trong cùng là ban thờ, phối thờ Chử Đồng Tử, Tiên Dung cùng hệ thống tượng thờ Tam Tòa Thánh Mẫu, Tứ Phủ Công Đồng trang nghiêm.
5. Nhân vật được thờ phụng tại Đền Lảnh Giang
5.1. Chử Đồng Tử và công chúa Tiên Dung
Ban thờ Chử Đồng Tử - một trong “Tứ bất tử” của Việt Nam. (Nguồn: Sưu tầm)
Chử Đồng Tử được tôn kính là một trong "Tứ bất tử" của tín ngưỡng Việt Nam, biểu tượng cho niềm tin tình yêu, phép màu và cuộc sống an lạc. Công chúa Tiên Dung – người yêu và vợ của Chử Đồng Tử đại diện cho tình yêu vượt qua rào cản giai cấp, được dân gian ngợi ca qua bao thế hệ.
Tại Đền Lảnh Giang, câu chuyện tình yêu cảm động này được tái hiện qua hệ thống tượng thờ trang nghiêm và các nghi lễ truyền thống. Du khách đến đây thường cầu mong tình duyên viên mãn, gia đình hạnh phúc và cuộc sống an yên như truyền thuyết về đôi tiên nhân này.
5.2. Tam vị danh thần thời Hùng Vương
Đền Lảnh Giang đặc biệt thờ ba vị tướng thời vua Hùng với Quan lớn Đệ Tam là thần chính, theo thần phả là con của Bát Hải Long Vương. Ba vị này có công lớn trong việc dẹp giặc, giữ yên bờ cõi vào thời Hùng Vương và được tôn kính như những vị thần trấn giữ vùng sông nước.
Sức linh thiêng hộ quốc an dân của ba danh thần được người dân địa phương tôn kính qua các triều đại. Nhiều câu chuyện linh ứng được truyền lại về việc các vị thần hiển linh bảo vệ dân lành, khiến Đền Lảnh Giang trở thành nơi hành hương linh thiêng được nhiều người tin tưởng.
6. Lễ hội truyền thống tại Đền Lảnh Giang
6.1. Lễ hội tháng 6 âm lịch
Du khách thập phương nô nức tới dự lễ hội đền Lảnh Giang. (Nguồn: Sưu tầm)
Lễ hội Đền Lảnh Giang diễn ra từ ngày 18–25/6 âm lịch hàng năm là dịp hấp dẫn nhất trong năm. Nghi thức gồm lễ rước thần trang nghiêm, tế lễ long trọng, múa hát văn đặc sắc cùng các hoạt động dân gian như đi cầu khỉ, bắt vịt dưới ao, đẩy gậy thu hút hàng nghìn du khách và tín đồ thập phương.
Lễ hội này mang đậm bản sắc cư dân vùng châu thổ sông Hồng, gắn với tín ngưỡng thờ mẫu và thủy thần. Không khí rộn ràng của lễ hội thể hiện sự hòa hợp giữa các lớp văn hóa tín ngưỡng qua nhiều giai đoạn lịch sử, tạo nên nét riêng biệt của Đền Lảnh Giang.
6.2. Lễ hội tháng 8 âm lịch
Người thủ nhang đền Lảnh Giang - nghệ nhân Phạm Hải Hậu làm lễ hầu đồng. (Nguồn: Sưu tầm)
Lễ hội tháng 8 âm lịch tổ chức vào đầu tháng với ngày mở hội và ngày chính trang trọng. Đây là dịp tưởng nhớ ngày các vị thần linh hóa thành thần trấn giữ sông nước, kết hợp trình diễn hát văn, hầu đồng – nghi lễ đặc trưng của Đạo Mẫu Việt Nam.
Những màn trình diễn văn hóa tâm linh này tạo nên nét riêng biệt cho văn hóa lễ hội ở Đền Lảnh Giang. Du khách sẽ được chứng kiến những nghi thức truyền thống được bảo tồn nguyên vẹn, cảm nhận được sự thiêng liêng và cảm động trong từng động tác, lời ca của các nghệ nhân.
7. Kinh nghiệm tham quan Đền Lảnh Giang
7.1. Thời gian thích hợp
Tháng 6 và tháng 8 âm lịch là thời gian thích hợp để tới thăm đền Lảnh Giang. (Nguồn: Sưu tầm)
Thời điểm lý tưởng nhất để khám phá Đền Lảnh Giang chính là mùa lễ hội tháng 6 và tháng 8 âm lịch khi du khách có thể trải nghiệm trọn vẹn không khí lễ hội và không gian văn hóa – tín ngưỡng đặc sắc. Ngoài ra, ngôi đền luôn mở cửa quanh năm, phù hợp cho các chuyến du xuân đầu năm hoặc hành hương tìm hiểu kiến trúc cổ kính.
Những ngày cuối tuần và đầu tháng âm lịch thường có nhiều hoạt động tâm linh, tạo không khí linh thiêng đặc biệt. Đền Lảnh Giang trong ánh nắng mai hay chiều tà đều mang vẻ đẹp riêng, lý tưởng cho những ai yêu thích nhiếp ảnh kiến trúc cổ.
7.2. Quy định khi tham quan
Du khách đến Đền Lảnh Giang cần ăn mặc lịch sự, giữ gìn vệ sinh và không gây ồn ào nơi tôn nghiêm. Việc tuân thủ chỉ dẫn của Ban quản lý di tích là điều bắt buộc để bảo vệ không gian thiêng liêng của ngôi đền cổ kính này.
Tuyệt đối không tự ý chụp ảnh, quay phim ở khu vực cấm hoặc trèo lên ban thờ, hiện vật. Nếu muốn tìm hiểu nghi lễ hoặc chụp hình kỷ niệm, nên hỏi ý kiến trước với người phụ trách. Du khách cũng nên hạn chế mang theo đồ ăn thức uống vào khu vực lễ bái để giữ gìn sự trang nghiêm.
8. Các điểm đến du lịch khác tại Hà Nam
8.1. Sun World Ha Nam
Sun World Ha Nam là công viên nước to và hiện đại bậc nhất tỉnh. (Nguồn: Sưu tầm)
Sau buổi sáng dâng hương, chiêm bái tại Đền Lảnh Giang, du khách có thể quay về trung tâm thành phố Ha Nam để nghỉ trưa, tận hưởng chút thư giãn. Đây là khoảng thời gian thích hợp để nạp lại năng lượng sau những giờ phút thanh tịnh nơi cửa đền, chuẩn bị cho hành trình buổi chiều.
Đến chiều, cả gia đình có thể ghé Sun World Ha Nam để hòa mình vào không khí sôi động của công viên nước hiện đại. Với hệ thống trò chơi dưới nước phong phú, từ cảm giác mạnh đến những khu vực nhẹ nhàng, thư giãn, nơi đây đặc biệt lý tưởng cho gia đình có trẻ nhỏ. Sự kết hợp giữa trải nghiệm tâm linh buổi sáng và vui chơi giải trí buổi chiều sẽ mang lại chuyến đi cân bằng, vừa bồi dưỡng đời sống tinh thần, vừa đem đến những khoảnh khắc gắn kết đầy niềm vui.
8.2. Chợ đêm VUI-Fest
Du khách tới chợ đêm VUI-Fest để mua sắm và xem những tiết mục nghệ thuật đường phố đặc sắc. (Nguồn: Sưu tầm)
Sau khi thỏa sức vui chơi tại công viên nước Sun World Ha Nam, du khách có thể tiếp tục khám phá chợ đêm VUI-Fest nằm ngay gần đó. Chợ nhộn nhịp vào buổi tối với không gian ẩm thực đa dạng, những gian hàng thủ công mỹ nghệ tinh xảo cùng các chương trình nhạc sống sôi động, mang đến bầu không khí rực rỡ sắc màu sau một ngày hành hương và trải nghiệm.
Đây là điểm dừng chân lý tưởng để thưởng thức đặc sản địa phương, mua sắm quà lưu niệm độc đáo và tận hưởng các màn trình diễn giải trí hấp dẫn. Đặc biệt, chợ đêm VUI-Fest gây ấn tượng với show nhạc nước lung linh và những màn pháo hoa rực rỡ vào tối thứ Sáu và thứ Bảy hàng tuần, tạo nên điểm nhấn khó quên cho hành trình khám phá. Kết thúc ngày dài bằng những trải nghiệm vui tươi và giàu cảm xúc này chắc chắn sẽ để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng mỗi du khách.
8.3. Chùa Tam Chúc
Chùa Tam Chúc là quần thể chùa được ghi nhận lớn nhất thế giới. (Nguồn: Sưu tầm)
Nằm gần khu vực Kim Bảng, Ninh Bình, Chùa Tam Chúc được biết đến là quần thể chùa lớn bậc nhất Việt Nam, nổi bật với hồ nước mênh mang, điện Tam Thế uy nghi và tượng Phật ngọc khổng lồ đầy ấn tượng. Đây không chỉ là công trình kiến trúc đồ sộ mà còn là điểm nhấn văn hóa – tâm linh quan trọng của miền Bắc, mỗi năm thu hút hàng triệu du khách và Phật tử về chiêm bái. Việc kết hợp hành trình ghé thăm Chùa Tam Chúc sẽ mang đến trải nghiệm tâm linh trọn vẹn, phong phú và đa dạng hơn cho du khách.
Đền Lảnh Giang không chỉ là một di tích tâm linh linh thiêng gắn với truyền thuyết Chử Đồng Tử – Tiên Dung, mà còn là nơi lưu giữ tinh hoa văn hóa, kiến trúc và tín ngưỡng cổ truyền của cư dân vùng châu thổ sông Hồng. Ghé thăm ngôi đền cổ kính bên bờ sông, du khách không chỉ được chiêm bái, tìm về sự an yên trong tâm hồn mà còn có cơ hội cảm nhận rõ nét giá trị lịch sử – văn hóa lâu đời, biến hành trình đến Đền Lảnh Giang trở thành một trải nghiệm đầy ý nghĩa và khó quên.