1. Tổng quan về Phủ Vườn Thiên Hoa Lư
Nằm cách trung tâm Cố đô Hoa Lư khoảng 600 m, Phủ Vườn Thiên Hoa Lư (hay còn gọi là Phủ Kình Thiên Vương) là một trong những công trình tín ngưỡng lâu đời và linh thiêng bậc nhất của vùng đất Ninh Bình. Phủ tọa lạc tại phường Tây Hoa Lư, nằm trong khu vực bảo tồn đặc biệt của quần thể di tích quốc gia Hoa Lư, được bao bọc bởi núi non hùng vĩ và dòng sông Sào Khê hiền hòa chảy quanh.
Phủ được lập để thờ Lê Long Thâu, con trai trưởng của vua Lê Đại Hành và hoàng hậu Dương Vân Nga. Ngay từ nhỏ, ông đã nổi tiếng thông minh, đức độ, văn võ song toàn, được vua cha kỳ vọng là người kế vị ngai vàng, tiếp nối sự nghiệp trị quốc an dân. Năm 989, ông được phong tước Kình Thiên Đại Vương – “Kình Thiên” có nghĩa là “chống trời”, thể hiện chí khí kiên cường và bản lĩnh khác thường. Tuy nhiên, đến năm 1000, ông đột ngột qua đời, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho triều đình và nhân dân. Người dân vùng Hoa Lư cảm phục tài năng và đức độ của ông nên đã lập Phủ Vườn Thiên Hoa Lư để tưởng nhớ, tôn phong tước hiệu Kình Thiên Đại Vương.
Phủ Vườn Thiên được lập để thờ Lê Long Thâu. (Nguồn: Sưu tầm)
Trải qua hàng trăm năm, Phủ Vườn Thiên Hoa Lư vẫn là nơi người dân địa phương và du khách thập phương tìm đến dâng hương tưởng niệm. Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, nơi đây còn là biểu tượng của lòng hiếu nghĩa, trung quân và tinh thần nhân văn sâu sắc.
2. Những trải nghiệm nổi bật tại Phủ Vườn Thiên Hoa Lư
2.1. Khám phá công trình kiến trúc đặc sắc
Phủ Vườn Thiên Hoa Lư tọa lạc trên một gò đất cao giữa cánh đồng Vườn Thiên, lưng quay về hướng Đông Bắc, mặt nhìn Tây Nam, hướng về trung tâm kinh đô Hoa Lư xưa. Thế đất ấy không chỉ mang giá trị phong thủy mà còn thể hiện lòng hiếu thuận và sự gắn bó thiêng liêng giữa người con tài đức Lê Long Thâu với vua cha Lê Đại Hành.
Tuy được gọi là “phủ” nhưng quy mô nơi đây lại tương đương một khu đền thờ bậc đế vương thu nhỏ. Toàn bộ công trình được thiết kế theo hình chữ Môn với ba khu chính gồm Chính cung, Tả cung và Hữu cung cùng hướng ra sân phủ lát đá. Chính cung là nơi phụng thờ Kình Thiên Đại Vương, xây theo kiểu chữ Đinh – kiến trúc đặc trưng của thời Đinh – Lê. Gian ngoài là Bái đường để dâng hương tế lễ, gian trong là Chính tẩm, nơi đặt bệ tam đẳng với ngai thờ, thần chủ bài vị đề bốn chữ Hán Kình Thiên Đại Vương. Dưới ngai là bát hương thờ Thổ Công và công đồng, phía ngoài là Hương án linh sàng nơi đặt lễ vật dâng tiến.
Hai cung bên là Tả Thanh Trù và Hữu Thanh Trù, vốn dành cho việc chuẩn bị lễ vật và thực hiện các nghi lễ tế tự. Khoảng sân giữa phủ lát gạch, nay được thay bằng đá xẻ, gợi liên tưởng đến sân Rồng của cung điện xưa. Tất cả tạo nên không gian vừa cổ kính, vừa trang nghiêm, toát lên vẻ uy linh của một công trình gắn liền với hoàng tử mang tước hiệu “Kình Thiên Đại Vương”.
2.2. Hoạt động văn hóa tâm linh
Không chỉ là một di tích gắn liền với lịch sử triều Lê, Phủ Vườn Thiên Hoa Lư còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa tâm linh của người dân địa phương. Hàng tháng, vào ngày mùng Một và ngày Rằm, người dân và du khách thập phương lại tìm đến phủ để dâng hương, cầu bình an, may mắn và sức khỏe. Trong làn khói trầm bảng lảng, âm thanh chuông mõ vang lên hòa cùng tiếng gió, khiến không gian nơi đây trở nên tĩnh tại, thiêng liêng. Đó không chỉ là nghi thức tín ngưỡng mà còn là cách người Hoa Lư gửi gắm lòng biết ơn và tôn kính tới các bậc tiền nhân.
Đặc biệt, vào dịp lễ hội truyền thống Cố đô Hoa Lư diễn ra hằng năm, Phủ Kình Thiên lại trở thành điểm hội tụ của hàng trăm người dân thôn Đông và du khách khắp nơi. Không khí lễ hội tưng bừng, cờ hoa rực rỡ, trống chiêng vang vọng khắp núi rừng. Đoàn rước trong trang phục truyền thống chỉnh tề rước kiệu từ phủ lên đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành để thực hiện nghi lễ tế lễ trang trọng.
Không khí lễ hội nhộn nhịp tại phủ Vườn Thiên Hoa Lư. (Nguồn: Sưu tầm)
Sau khi hoàn thành lễ tế tại hai ngôi đền vua cha, đoàn rước trở lại Phủ Vườn Thiên Hoa Lư, dâng hương tưởng niệm Thái tử Kình Thiên Đại Vương. Không khí trang nghiêm, tiếng chiêng trống hòa cùng lời khấn nguyện thành kính tạo nên một nghi lễ thiêng liêng, gợi nhắc tinh thần trung hiếu và lòng biết ơn của con cháu hôm nay với người xưa.
Khi phần lễ kết thúc, dân làng lại quây quần trong hai cung Tả Thanh Trù và Hữu Thanh Trù để cùng nhau thụ lộc, trò chuyện, chia sẻ niềm vui. Những hoạt động ấy không chỉ là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, mà còn góp phần gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của người Hoa Lư.
2.3. Chiêm ngưỡng cảnh quan và check-in
Không chỉ mang giá trị lịch sử, tâm linh, Phủ Vườn Thiên Hoa Lư còn khiến du khách say mê bởi cảnh quan nên thơ giữa lòng vùng di sản. Phủ nằm trên một gò đất cao giữa cánh đồng Vườn Thiên xanh mướt, phía xa là những dãy núi đá vôi trùng điệp ôm lấy dòng sông Sào Khê hiền hòa. Vào buổi sớm, làn sương mỏng giăng qua mái ngói rêu phong, ánh nắng vàng nhẹ rọi xuống sân đá tạo nên khung cảnh tĩnh lặng, cổ kính như bước ra từ bức tranh thủy mặc.
Du khách có thể dạo quanh phủ, dừng lại bên hiên nhà gỗ ngắm nhìn cảnh đồng quê Hoa Lư yên bình hay lắng nghe tiếng chuông chùa vọng lại từ xa. Với những ai yêu thích nhiếp ảnh, đây là điểm check-in cực kỳ lý tưởng. Chỉ cần một góc nhỏ bên cổng phủ, dưới mái ngói cong hay bên bức tường rêu phong cũng đủ để ghi lại những khoảnh khắc bình yên đậm chất Hoa Lư xưa.
Nếu đến vào mùa lễ hội, Phủ Vườn Thiên Hoa Lư lại mang một sắc thái khác: rực rỡ và sống động hơn. Cờ hoa tung bay, người dân trong trang phục truyền thống rảo bước dưới ánh nắng xuân, tiếng trống hội vang vọng khắp không gian. Giữa khung cảnh ấy, mỗi bức ảnh không chỉ đẹp về màu sắc và ánh sáng, mà còn chan chứa hơi thở văn hóa, lịch sử của vùng Cố đô ngàn năm tuổi.
3. Thưởng thức ẩm thực quanh Phủ Vườn Thiên Hoa Lư
Sau khi dâng hương và tham quan Phủ Vườn Thiên Hoa Lư, du khách có thể dừng chân thưởng thức những món ăn mang đậm hương vị đặc trưng của vùng đất Cố đô. Khu vực quanh phủ có nhiều quán ăn, nhà hàng địa phương phục vụ các món đặc sản Ninh Bình như cơm cháy, dê núi, miến lươn, ốc núi, hay rượu Kim Sơn nồng nàn. Tất cả đều được chế biến khéo léo, giữ nguyên hương vị truyền thống, khiến du khách vừa thưởng thức vừa cảm nhận được tinh hoa ẩm thực của miền đất linh thiêng.
Thưởng thức đặc sản dê núi Ninh Bình. (Nguồn: Sưu tầm)
Nếu muốn trải nghiệm dân dã hơn, du khách có thể ghé các quán nhỏ bên bờ sông Sào Khê, thưởng thức bát bún nóng, chén nước chè xanh hay miếng bánh đa nướng trong làn gió mát từ đồng quê thổi về. Ẩm thực nơi đây không cầu kỳ, nhưng chứa đựng sự chân thành, mộc mạc của con người Hoa Lư. Và có lẽ chính vị ngon giản dị ấy, cùng với khung cảnh thanh bình của vùng di sản, đã khiến mỗi bữa ăn quanh Phủ Vườn Thiên Hoa Lư trở thành một trải nghiệm đáng nhớ trong hành trình khám phá Ninh Bình.
4. Kinh nghiệm khi tham quan tại Phủ Vườn Thiên Hoa Lư
4.1. Lựa chọn trang phục và giữ thái độ phù hợp khi tham quan
Khi đến tham quan Phủ Vườn Thiên Hoa Lư, du khách nên chuẩn bị trang phục gọn gàng, lịch sự và kín đáo để thể hiện sự tôn kính nơi cửa phủ linh thiêng. Vì khu vực thờ tự nằm trên nền đất cổ, đường đi lát đá và có nhiều bậc thang, du khách nên mang giày bệt hoặc dép đế mềm để dễ dàng di chuyển, tránh trơn trượt. Bên cạnh đó, việc giữ thái độ nhẹ nhàng, nói khẽ, không cười đùa hay chụp ảnh trong khu thờ chính cũng là cách thể hiện sự tôn trọng đối với không gian tâm linh và người dân địa phương.
4.2. Thời điểm lý tưởng để tham quan
Thời điểm lý tưởng nhất để tham quan phủ là vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn, khi không khí trong lành, nắng nhẹ và khung cảnh thanh bình nhất. Du khách nên tránh đi vào buổi trưa nắng gắt vì khu vực xung quanh phủ là đồng trống và gò cao, ít bóng râm. Hãy mang theo nước uống, ô hoặc nón rộng vành để tiện nghỉ ngơi, đồng thời chuẩn bị một ít lễ vật đơn giản như hương, hoa hoặc trái cây nếu bạn có ý định dâng hương cầu an.
4.3. Giữ gìn vệ sinh khi đến phủ
Khi đến với Phủ Vườn Thiên Hoa Lư, hãy chú ý giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi và hạn chế gây tiếng ồn để bảo vệ vẻ đẹp cổ kính của di tích. Bạn cũng có thể dành thời gian dạo quanh cánh đồng Vườn Thiên, ngắm cảnh núi non bao bọc quanh phủ và lắng nghe tiếng chuông chùa, tiếng gió lùa qua mái ngói rêu phong – những âm thanh rất riêng của vùng cố đô.
4.4. Kết hợp khám phá những địa điểm du lịch nổi tiếng tại Ninh Bình
Sau khi hoàn tất hành trình tại Phủ Vườn Thiên Hoa Lư, du khách có thể kết hợp ghé thăm các địa danh nổi tiếng khác của Ninh Bình như Tràng An, chùa Bái Đính, Hang Múa, động Thiên Tôn, chùa Tam Chúc hay Sun World Ha Nam. Mỗi điểm đến đều mang một nét đẹp riêng, từ cổ kính, linh thiêng đến hiện đại, sôi động, giúp hành trình khám phá vùng di sản Hoa Lư trở nên trọn vẹn và đáng nhớ hơn bao giờ hết.
Kết hợp tham quan và chiêm bái tại chùa Tam Chúc. (Nguồn: VnExpress)
Giữa khung cảnh non nước hữu tình của vùng cố đô, Phủ Vườn Thiên Hoa Lư hiện lên như một chốn linh thiêng lưu giữ hồn xưa đất Việt. Nơi đây không chỉ gắn liền với câu chuyện cảm động về hoàng tử Lê Long Thâu, mà còn là biểu tượng của lòng hiếu nghĩa, trung trinh và tinh thần nhân văn sâu sắc của người dân Hoa Lư. Giữa tiếng chuông chùa ngân vang, làn khói hương lan tỏa và không gian thanh tịnh, du khách sẽ cảm nhận được sự bình yên khó tả. Nếu có dịp ghé Ninh Bình, hãy dành thời gian khám phá Phủ Vườn Thiên Hoa Lư, để lắng nghe tiếng vọng ngàn năm còn vang mãi nơi đất cố đô.
